19Tufan03 28-05-2018 02:05

aşrollerinde Bibi Andersson ve Liv Ullmann'ın oynadığı bir Bergman baş yapıtı. Liv Ullmann Elizabeth Vogler adında bir aktris, bir gün bir tiyatro oyununda bir anda susmaya başlar ve bir daha hiç konuşmaz. Yapılan fiziksel ve ruhsal taramaların hiçbirinde bir sorunla karşılaşılmaz. Ona bakıcı olarak da hemşire Alma rolüyle Bibi Andersson verilir. Senaryosu katman katman olan bu film sinema tarihinin en iyi filmlerinden biri olmuş. Persona zaten kelime karşılığı olarak maske anlamına gelmektedir. Hayatta hemen hemen her insanın personasının olduğunu söymek güç değil. Personamızı egoyla besleyip, öz benliğimizi derinlere itmenin, hatta unutmanın ortaya çıkardığı bireysel ve toplumsal çöküntüleri muhteşem anlatmış Bergman. Filmin başındaki kesit kesit gösterilen toplumsal olaylardan, susma eleştirisinin aslında toplum/dünya/kitle üzerine olduğunu düşünmüştüm. Her ne kadar hala bu yönde de eleştiriler olduğunu düşünsem de, genel olarak karakter/birey eleştirisi üzerinden anlatmış Bergman bu durumu bize. Olmak istemediğimiz insanlara evrilmek, parçalanan kişilikler, hissiyat ve isteklerin önüne geçen imaj endişesi, hepsi tam karar doğru ve başarılı anlatılmış. Elizabeth Vogler öncelikle dünya/toplum'dan önce kendisini eleştiriyor, susarak kendisini protesto ediyor. Korkuları yüzünden evrildiği kadını protesto ediyor, içindeki öz benliği özgürlüğe kavuşturmak istiyor.   İçeriği GizleHasta bakıcı Alma olarak izlediğimiz karakter aslında Vogler'ın öz benliğinden başkası değil. Yani esasında 2 farklı insan değil izlediğimiz, 2 farklı karakter. Vogler personasının onu evirdiği, öz benliğini derinlere kitleyip, imaj ve başarı için mutsuzluğu seçmiş olanı. Alma ise Vogler'ın içindeki temiz, masum ve vicdanlı öz benliği. Alma sevgilisini aldattığı ve çocuk aldırdığı için hüngür hüngür ağlayıp, fazlasıyla vicdan azabı duyan Vogler'ın, derinlerdeki öz benliğinin ta kendisi. Vogler çocuğu aldırsaydı ne olurduyu, Alma'nın sözlerinden anlatıyor bize Bergman. Vogler o çocuğu doğurmasaydı Alma gibi tepki verecekti. Personasının onu evirdiği extreme hal ve öz benzliğinin çatışmasını bu şekilde anlatıyor bize Bergman. Ve bu durumun sağlamasını ise Vogler'ın susmasının aslında çocuğuna olan nefretini, Alma üzerinden anlatmasıyla yapıyoruz. Alma, Vogler'ın bir imaj/beklenti uğruna hamile kaldığını ve sonrasında ondan nefret edip, düşük yapmaya çalıştığını ve hala çocuğundan nefret ettiğini nasıl bilebilir ki? Biliyor işte, Alma onun öz benliği çünkü. Aynı şekilde, Alma'nın Vogler'ın kocasıyla öpüşüp ağladığı sahneyle de yapabiliriz bu sağlamayı. Vogler'ın Alma'nın kolundan akan kanı emmeye çalışması ve Alma'nın ağlayarak Vogler'ı defalarca tokatlamasıyla da, Vogler'ın ortaya koyduğu öz benlik-persona yüzleşmesini ve öz benliğinin personaya acı ama inatçı şekilde karşılık verdiğini söyleyebiliriz. Ben Bergman'ın Sevent Seal'ini de izlemiştim. Tespitleri ve eleştirileri başarılı bulmuştum ama psikolojik anlamda bu denli etkilenmemiştim. Film resmen kendi hayatımı sorgulattı bana. Filmde kendimden fazlasıyla şeyler buldum, gerçekler tokat gibi çarptı suratıma desem yeridir. Her insanın kendinden bir şeyler bulabileceği ve öz eleştiri yapabileceği bir film. Ayrıca Bergman'ın filmin başındaki işkence ve ölü insanlar sekanslarından, kötüleşen toplumun temelinde toplum/kitle'yi oluşturan insanların personalarının etkili olduğu eleştirisini çıkmak da güç değil. Ayrıca bütün bunlara ilaveten kamera kullanımı, sahne geçişleri muazzam. Liv Ullmannn çok güzel bir kadın, filmde olması bile yetiyor. Bibi Andersson'da muazzam oynamış, bayıldım. Her zerresiyle gerçek bir baş yapıt. Sinema tarihinin en iyi filmlerinden biri ve fazlasıyla saygı hakediyor. 10 / 10